(Cyprinus carpio)
Forma dzika karpia (tzw. sazan) naturalnie występuje w Europie i Azji, w zlewiskach mórz Czarnego, Kaspijskiego i Aralskiego. Zasiedla słodkie, ciepłe, wolno płynące wody śródlądowe (nizinne rzeki, rozlewiska, dobrze wegetujące jeziora). Forma hodowlana rozpowszechniona jest na całym świecie.
Karpie dorastają do ponad 1 m długości i 30 kg wagi. Ciało wydłużone, wrzecionowate, barwy zielonkawobrązowej na grzbiecie i płetwach, z jaśniejszymi bokami i kremowobiałym brzuchem. Otwór gębowy posiada wysuwaną górną szczękę i dwie pary wąsików. Łuski lustrzane, duże, ułożone w 1-3 rzędach wzdłuż boków ciała i w okolicach głowy. Długa płetwa grzbietowa. Zęby gardłowe ułożone w trzech szeregach.
Jest to ryba ciepłolubna, denna. Żeruje głównie o poranku i o zmroku, szukając pokarmu w mule dennym – początkowo pobiera całe podłoże, następnie je wypluwa i zasysa ponownie, dzięki czemu pobiera tylko lekkie cząsteczki pokarmu właściwego, które opadają wolniej niż cząstki niejadalne. Świetnie przystosowuje się do nowych warunków środowiskowych, jest odporny na niską zawartość tlenu w wodzie i na choroby. Przez wędkarzy uważany za rybę przebiegłą i waleczną.
Wszystkożerny. Głównym składnikiem jego diety są larwy owadów, ślimaki i glony, ale nie wzgardzi też innymi, drobnymi organizmami zwierzęcymi i roślinnymi. W hodowli karmiony jest specjalnymi paszami oraz nasionami zbóż i roślin strączkowych.
Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku ok. 3-5 lat, samice 4-6 lat. Tarło odbywa się co roku w okolicach maja-czerwca, kiedy temperatura wody wzrasta powyżej 18 stopni Celsjusza. Tarlaki często wyskakują ponad powierzchnię wody, podążając do odpowiednich do rozrodu miejsc. Do kopulacji dochodzi w płytkiej, silnie zarośniętej wodzie, gdzie samica składa ikrę (nawet kilkaset tysięcy jaj na raz), przyklejając ją do roślin i innych obiektów się tam znajdujących. Kijanki wylęgają się po 3-5 dniach i są specjalnie przystosowane do przyczepiania się do roślinności wodnej. Po ok. 1-2 tygodniach dochodzi do wchłonięcia pęcherzyka żółtkowego i maluchy zaczynają odżywiać się planktonem, a następnie po osiągnięciu ok. 2 cm długości – fauną denną.
Nawet do 50 lat.
Dzika forma karpia należy do gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria VU w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.
Pierwszy raz udomowiono karpia w Chinach w V w. p.n.e. W Europie był pierwszą rybą hodowaną w sztucznych stawach, zakładanych początkowo przez mnichów przy klasztorach.
W Polsce stanowi połowę odławianych ryb słodkowodnych. Uznany został w powojennej Polsce za jedno z dań Wigilijnych, głównie dzięki łatwości w hodowli i niskiej cenie. Od 2016 roku, sprzedaż żywych karpi w torebkach bez wody uznana została przez Sąd Najwyższy za znęcanie się nad zwierzętami.
Karp królewski uchodzi za najsmaczniejszą odmianę hodowlaną karpia. Ma tłustawe, żółtoróżowe, delikatne mięso i łatwe do usunięcia kości.